Open data en open standaarden

Open data zijn gegevens die door iedereen gebruikt en verspreid  mogen worden. Ondernemers gebruiken open data onder andere om nieuwe producten ontwikkelen. De overheid stimuleert dit door zoveel mogelijk eigen data beschikbaar te stellen. Met open standaarden kunnen overheden en bedrijven makkelijker digitale informatie uitwisselen.

Wat is open data?

Open data zijn geanonimiseerde data, vrij beschikbaar voor iedereen die er gebruik van wil maken. Die toepassingen worden alleen beperkt door de verbeeldingskracht van de mensen die de vragen stellen. Het delen van prestatie- en andere gegevens kan leiden tot meer samenwerking, verbeterde dienstverlening en informatieve benchmarking.

De voordelen

Nu meer dan ooit zijn we ons bewust van het belang van het blootleggen van de innerlijke werking van organisaties en instanties. De overheid heeft de transparantie en verantwoording die voortkomt uit open data benadrukt en heeft veel datasets gepubliceerd: van uitgaven tot wachttijden in ziekenhuizen, of de kosten van het onderhouden van overheidswebsites onder de vlag van Openen Overheid .

Het leerproces is een van de belangrijkste voordelen van open data. Organisaties kunnen zien hoe hun eigen werk zich verhoudt tot andere organisaties en, naarmate de overheidsgegevens toenemen, hoe dat zich verhoudt tot nationale gemiddelden. Door impactgegevens te delen, is vast te stellen waar niet aan de behoeften is voldaan en kunnen we gezamenlijk nieuwe benaderingen beoordelen. Een dergelijke gedeelde impactbenaderingen kunnen we testen met behulp van projecten. De impact kunnen we delen met behulp van een gemeenschappelijke set van monitoringtools.

Het delen van gegevens van de overheid en de publieke sector heeft ook geleid tot de ontwikkeling van toepassingen op basis van die gegevens. Dit biedt echte voordelen aan individuen:

• Database met wegwerkzaamheden.
• Een kaart van verzorgingshuizen.
• Een kaart van de lokale criminaliteit.

 Waar de data beschikbaar zijn, kunnen mensen er op een fascinerende en onverwachtse manier iets mee te maken.

Open data gebruiken in nieuwe producten

Open data kunnen uiteenlopen van bijvoorbeeld boeken en films tot wetenschappelijke artikelen en geografische kaarten. Voor het gebruik van de gegevens kunnen wel voorwaarden gelden, bijvoorbeeld dat de gebruiker de originele auteur vermeldt en de aangepaste versie ook weer beschikbaar stelt als open data.

Voor de teksten op www.rijksoverheid.nl gelden creative commons zero (CC0). Dit houdt in dat iedereen de inhoud mag gebruiken en publiceren, tenzij speciaal wordt aangegeven dat er voor dat onderdeel een auteursrechtelijke uitzondering geldt. Bijvoorbeeld bij een foto of een document.

Overheidsdata hergebruiken

Het kabinet stimuleert het gebruik van open data als middel om nieuwe producten te ontwikkelen. Daarom moeten overheden zoveel mogelijk informatie beschikbaar stellen. Ook moet iedereen de informatie eenvoudig kunnen hergebruiken en doorontwikkelen.

Voorbeelden gebruik open data van de overheid

De website buienradar gebruikt bijvoorbeeld de gegevens van het KNMI. En de site Weetmeer presenteert gegevens van onder andere het CBS, de Kiesraad of het Kadaster.

Maatregelen open data

Toch is veel overheidsinformatie nog niet ‘open’ omdat de data niet vindbaar zijn, of niet door computers gelezen kunnen worden. Om dit te verbeteren, heeft het kabinet het programma Open Data gestart. Enkele maatregelen hieruit:

• Het kabinet gaat overheidsorganisaties aansporen via het Open Dataportaal informatie beschikbaar te stellen volgens het principe ‘open, tenzij’. Een organisatie moet dus altijd toelichten waarom ze bepaalde informatie niet aanbiedt als ‘open data’.
• In 2011 kreeg Antwoord voor Bedrijven een platform voor toepassingen die gebruikmaken van deze opendata.
• In 2012 werd een Kenniscentrum Open Data opgezet. Dit Kenniscentrum koppelt overheidsdata aan ondernemers. ICT-ontwikkelaars worden via wedstrijden opgeroepen overheidsdata te vertalen naar toepassingen.

Voorwaarden open data van de overheid

Overheidsinformatie is geschikt om als open data aan te bieden, als de informatie:

• Is verzameld in het kader van de uitvoering van een overheidstaak.
• Is gefinancierd met publieke middelen voor de uitvoering van die taak.
• Openbaar is op grond van de Wet openbaarheid bestuur.
• Bij voorkeur voldoet aan ‘open standaarden’ (geen barrières aan het gebruik door ICT-gebruikers en ICT-aanbieders).
• Computer-leesbaar is, zodat applicaties er gemakkelijk gebruik van kunnen maken.

De uitdagingen

Hoewel de potentiële voordelen groot zijn, zijn de uitdagingen die het met zich meebrengt aanzienlijk.

Technische vaardigheid

Op dit moment wordt de beweging van open data grotendeels, maar niet uitsluitend, aangedreven door specialisten die de uitdaging aangaan om data te minen voor trends. Maar voor de gemiddelde organisatie zijn er twee problemen.

1. Data uit: Als data eenmaal zijn vastgelegd, zijn er problemen over hoe en waar we die data moeten publiceren. De meeste kleine organisaties die zouden kunnen profiteren van het samenwerkings- en leerpotentieel van open data, weten niet waar ze moesten beginnen.
2. Data in: als die data eenmaal zijn gepubliceerd, hoe kunnen we ze dan vergelijken met die van andere organisaties? Er zijn tools die de aggregatie en mash-up van data van overal op internet mogelijk maken. Maar het daadwerkelijk gebruiken van die tools vereist technische vaardigheden op een hoog niveau.

Tijd

Zelfs met de relevante expertise kunnen de tijd en middelen die gemoeid zijn met het voorbereiden en publiceren van dergelijke gegevens onbetaalbaar lijken. Om deze hindernis te overwinnen, moeten er intuïtieve tools komen. Tevens moeten we ons er van verzekeren dat de potentiële voordelen van open data, de moeite waard is om er zoveel tijd aan te besteden.

Angst

Het openstellen van prestaties is een grote stap. Door het open stellen van de data delen we niet alleen de successen maar ook de mislukkingen. Hoewel dit de voordelen heeft die samenhangen met leren, bestaat ook het gevaar dat de korte termijn tegenslagen gevolgen kunnen hebben voor projecten op de langere termijn in de vorm van bezuinigingen.

Door dergelijke data te delen is het echter meteen duidelijk dat een organisatie bereid is om te leren en te ontwikkelen in reactie op de data die ze verzamelen en de resultaten die daaruit voortkomen. Financiers zullen op hun beurt flexibeler moeten zijn in hun ondersteuning.

Gegevens interpreteren

Het presenteren van ruwe data opent mogelijkheden voor externe interpretatie. Dit zal niet altijd welkom zijn. De sector zal zelf een deel van deze interpretatie moeten geven en bereid zijn om onjuist gebruik van de opendata aan te vechten.

De vijand binnenin

De laatste uitdaging is misschien wel de grootste belemmering voor het succes van open data: de data zelf.

Het is niet ongebruikelijk dat een organisatie een aantal databases bijhoudt om incompatibele monitoring- en gegevensvereisten van verschillende financiers vast te leggen.

Het samenbrengen van deze ongelijksoortige datasets binnen één organisatie kan al een uitdaging zijn voordat men zelfs maar aan open data denkt. Deze incompatibiliteit kan nog verder worden verergerd door verschillende gegevensformaten en exportprotocollen.

Er zijn al organisaties die dit probleem proberen aan te pakken. LinkedGov verzamelt en reinigt ongelijksoortige sets overheidsgegevens en brengt deze samen in een vorm die gemakkelijk doorzoekbaar is in een intuïtief formaat. Er moet echter meer worden gedaan om de noodzaak van een dergelijke schoonmaak tot een minimum te beperken.

De behoefte aan open standaarden

Om open data echt nuttig te maken, zijn enkele open standaarden nodig. Zonder verwerkbare bestandsindelingen die een gemeenschappelijke set definities gebruiken, zal opendata geen voordelen opleveren. Er is een parallel te zien met het internet. Zonder een gemeenschappelijke taal en overeengekomen normen voor het schrijven van webpagina’s zou elke website zijn eigen andere browser nodig hebben om deze te bekijken. Er zou geen internet zijn.

Het definiëren van standaarden is een moeilijk probleem, maar niet onmogelijk. We hopen dat sectoren, de overheid en andere partners een begin kunnen maken met het ontwikkelen van oplossingen.

Bronnen

1. Een oorspronkelijke Nederlands artikel van www.rijksoverheid.nl.
2. Artikel van Sarah Parker, algemeen directeur van Lamplight Database Systems op ictknowledgebase. (Oorspronkelijke artikel is niet meer beschikbaar).

Discussieer mee op LinkedIn.